Miasto Radom
Radom miasto z bogatą historią.
Najstarsze dowody obecności ludzi w rejonie Mlecznej datuje się na koniec paleolitu (około 10 000 lat p.n.e.), gdzie znaleziono ślady pracowni krzemiennej. Teren Radomia skrywa ponad sto stanowisk archeologicznych z różnych okresów historycznych, w tym pozostałości osad i cmentarzysk z epoki kamienia, brązu oraz wczesnej epoki żelaza, świadczące o bogatej przeszłości regionu.
Historię Radomia jako miasta zaczynamy zazwyczaj od okresu wczesnego średniowiecza. Już w VIII-IX wieku na terenie doliny Mlecznej istniała osada, a w X wieku powstał tutaj warowny gród, który z czasem stał się grodu kasztelańskiego. Pierwsza pisemna wzmianka o Radomiu pojawia się w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku, a nazwa miasta prawdopodobnie wywodzi się od imienia Radomir lub nazwy plemienia Radomierzan.
W XIII wieku rozwija się tzw. osada targowa z kościołem św. Wacława, a przypuszcza się, że właśnie w tym czasie Radom uzyskał prawa miejskie według prawa średzkiego.
Następnym istotnym etapem w historii miasta jest XIV wiek i działania Kazimierza Wielkiego, które doprowadziły do powstania Nowego Radomia. Nowe Miasto, założone w 1364 roku na prawie magdeburskim, wyrosło na średniowiecznych zasadach urbanistycznych, z murami obronnymi, bramami, ratuszem, kościołem i zamkiem, posiadając samorząd i sąd.
Okres Jagiellonów to czas prosperity dla Radomia, który zyskał wiele przywilejów. Rozkwitały cechy rzemieślnicze, a strategiczne położenie na skrzyżowaniu ważnych dróg sprzyjało handlowi i usługom. Zamek radomski stał się miejscem znaczących wydarzeń państwowych, sejmów i królewskich wizyt.
W 1401 roku w Radomiu miało miejsce historyczne wydarzenie – podpisanie unii polsko-litewskiej, znanej jako unia radomska-wileńska. To w Radomiu w latach 1481-82 przebywał Kazimierz, syn Kazimierza Jagiellończyka, sprawując funkcję namiestnika. W 1505 roku miasto było miejscem uchwalenia konstytucji „nihil novi” oraz statutów Jana Łaskiego, które zebrały prawa polskie. Rok 1613 przyniósł Radomiu status siedziby Koronnego Trybunału Skarbowego.
XVII wiek przyniósł Radomiowi trudne czasy, w tym niszczycielską epidemię dżumy oraz zniszczenia podczas potopu szwedzkiego, które zredukowały miasto do 37 domów i około 375 mieszkańców.
Warto wspomnieć również o Konfederacji Radomskiej z 1767 roku, wspieranej przez księcia Karola Stanisława Radziwiłła, która była reakcją na trudne warunki życia mieszkańców, spowodowane epidemią, pożarami i przemarszami wojsk.
Pod zaborami Radom znajdował się najpierw pod panowaniem Austrii, a potem Rosji, pełniąc ważne funkcje administracyjne jako stolica różnych jednostek administracyjnych, od Cyrkułu Galicji Zachodniej, poprzez departament Księstwa Warszawskiego, aż po gubernię radomską.
Rozwój przemysłu skórzanego, metalowego i rolnospożywczego przyczynił się do rozbudowy miasta, wprowadzenia drogi bitej do Warszawy, połączenia kolejowego oraz oświetlenia elektrycznego.
Mieszkańcy Radomia aktywnie uczestniczyli w walkach o niepodległość, w powstaniach oraz w dążeniu do utrzymania polskości szkoły w latach 1904-1908. Warto wspomnieć o udziale pułkownika Dionizego Czachowskiego w powstaniu styczniowym, o dramatycznych wydarzeniach związanych ze śmiercią ucznia Stanisława Wernera w 1906 roku, oraz o cywilnej odwadze Prospera Jarzyńskiego, dyrektora pierwszej polskiej szkoły w mieście.
W Radomiu, w 1401 roku, doszło do historycznego momentu – podpisania unii między Polską a Litwą, znaną jako unia radomska-wileńska. W latach 1481-82, miasto gościło Kazimierza, syna Kazimierza Jagiellończyka, który pełnił tu funkcję namiestnika. Rok 1505 to data uchwalenia w Radomiu konstytucji „nihil novi” oraz statutów Jana Łaskiego, będących zbiorem polskiego prawa. W 1613 roku, Radom zyskał na znaczeniu, stając się siedzibą Koronnego Trybunału Skarbowego.
XVII stulecie przyniosło Radomiowi serię trudności, w tym dewastującą epidemię dżumy oraz zniszczenia w czasie potopu szwedzkiego, które ograniczyły liczbę domów do 37, a mieszkańców do około 375.
Konfederacja Radomska z 1767 roku, popierana przez księcia Karola Stanisława Radziwiłła, stanowiła odpowiedź na trudne warunki życia, spowodowane chorobami, pożarami i przemarszami armii.
W epoce zaborów, Radom podlegał najpierw władzy Austrii, a następnie Rosji, pełniąc kluczowe role administracyjne jako centrum różnych jednostek zarządczych, od Cyrkułu Galicji Zachodniej po gubernię radomską.
Rozwój przemysłu, w tym skórzanego, metalowego i rolnospożywczego, przyczynił się do urbanizacji Radomia, wprowadzenia utwardzonej drogi do Warszawy, linii kolejowej oraz oświetlenia ulic.
Angażowanie się mieszkańców Radomia w działania na rzecz niepodległości, powstania i ochronę polskiej oświaty (1904-1908) zasługuje na uwagę. Przykładem są działania pułkownika Dionizego Czachowskiego podczas powstania styczniowego, odważne zachowanie ucznia Stanisława Wernera w 1906 roku i niezłomność Prospera Jarzyńskiego, dyrektora pierwszej polskiej placówki edukacyjnej w mieście.
Przemysł w Radomiu jest zróżnicowany. Znajdują się tu zakłady przemysłu metalowego, maszynowego, precyzyjnego, a także znany na całym świecie przemysł zbrojeniowy. Ważną rolę odgrywa również przemysł tekstylny i skórzany.